1. قرآن کریم به عنوان منبع جوشان و پایان ناپذیر دانش و معرفت و حکمت، بدون تردید نیازمند تبیین و تفسیر است. تبیین و تفسیر صحیح و مصون از لغزش و تحریف آن بنا بر نص و ظواهر آیات قرآن حکیم بر عهده پیامبر اکرم صلّی الله علیه وآله و اوصیای معصوم او صلوات الله علیهم، به عنوان «اولی الامر» و «الذین یبلّغون رسالات الله»، «قوم یعقلون» و «قوم یعلمون» و ... است.
2. به گواهی احادیث معتبر و مستفیض و بلکه متواتر معنوی از معصومان، آن بزرگواران علیهم السلام این مسئولیت تبلیغ رسالت و تفسیر و تبیین کتاب را به درستی به انجام رساندند و نتایج آن در خلال گنجینه احادیث اهل بیت عصمت صلوات الله علیهم برجای مانده است.
3. این تفسیر گاه در قالب قواعد تفسیری، گاه به صورت تفسیر موردی، در برخی موارد به صورت تفسیر مفهوم به مفهوم و در بعضی مواقع در قالب تفسیر تطبیقی، در افق ظهر و تنزیل و یا بطن و تأویل، در خلال احادیث: فقهی، کلامی، معرفتی، تاریخی، مناقب و مثالب و یا ادعیه و زیارات مأثور از معصومان آمده است. نیز این تفاسیر گاهی به صورت بیان لفظی و یا عبارات نگارشی و یا در قالب فعل و عمل و حتّی نقش خطوط بر زمین و مانند آن ارائه شده است.
4. پیشینیان صالح ما مجموعههایی از این احادیث را در قالب جوامع مشتمل بر احادیث تفسیری، فراهم آوردند؛ مانند: تفسیر العیّاشی، تفسیر القمی، نور الثقلین، تفسیر البرهان، کنز الدقائق، تفسیر الصافی و تفسیر الجواهر. لیکن مطابق سنجشها و نمونهکارهای انجام شده هنوز حجم زیادی از روایات تفسیری وجود دارد که در جوامع مذکور اخذ نشده است به طوری که پیشبینی میشود حجم احادیث این موسوعه تفسیری، در حدود 110 جلد 700 صفحهای خواهد بود.
5. شیوه ما در این کار تفسیری همان شیوه مؤلّف وسائل الشیعة –قده- خواهد بود، با این تفاوت که مبنای ما نصوص پژوهی اصولی است، نه اخباری، یعنی این کتاب یک جامع تفسیری حدیثی است، نه صرفاً جامع احادیث تفسیری. در حدّ امکان میکوشیم، دیدگاههای خود را در قالب عنواندهی و چینش احادیث و یا با بیاناتی بس کوتاه ارائه دهیم و حجم کتاب صرف نقل احادیث گردد، تا هم حجم کتاب کمتر شود و هم وقت و حوصله محقّقان رعایت شود.
6. نظر به این که با تألیف وسائل الشیعه تطوّری عظیم در فقه ایجاد شد -به گونهای که در حدّ چند قرن فقه را به جلو میبرد و به دنبالش موسوعههای عظیم و وسیعی در فقه استدلالی تولید میشود- ضرورت تألیف موسوعه تفسیر روایی –حتّی المقدور- جامع کلّیه احادیث تفسیری اهل بیت علیهم السلام، نمایان میشود. زیرا هم بسیاری از ابعاد و زوایای تفسیری بحث، در پرتو این حجم از احادیث روشن و مبرهن میگردد، و هم این تألیف سرآغاز تولیدات علمی تحلیلی و روایی متعدّد و عظیمی در رشتههای تفسیر و علوم قرآنی و تاریخ قرآن کریم و پژوهشهای معرفتی و جز اینها خواهد بود، انشاءالله.
7. علاوه بر این، حجّیت ظواهر قرآن کریم -همانند حجیت هر ظاهری- مشروط به عدم اثبات دلیلی است دالّ بر مقصود نبودن آن معنای ظاهر از آن کلام. لازمه این قاعده اصولی فحص کافی از دلیل مخالف ظاهر مزبور است، یعنی به مقداری جستجو نماید که از دست یافتن به چنان دلیلی دچار یأس عادی شود. این مهم جز با مراجعه به کلّیه احادیث تفسیری که لازمهاش گردآوری و تألیف آن احادیث است، ممکن نخواهد بود.
8. بنا بر این از سال 1393، جمعی از محقّقان با هدایت استاد معظم محمد احسانیفر و همکاری با وی درمجموعهای با عنوان «مؤسّسه پژوهشی وحی و عترت»، بر آن شدند که این نیاز مبرم را تأمین نمایند و کار تألیف یک جامع تفسیری حدیثی با نام «تفسیر العترة الطاهرة» را آغاز نمایند.
9. این موسوعه تفسیری بر آن است که با بهرهگیری از رهاورد و تجربه محدّثان و مفسّران پیشین و در محدوده تعریف خود آنان از احادیث تفسیری، و با به کارگیری امکانات و زمینههای موجود، و توجّه به احادیث تفسیری موردی و قواعدی، و جستجوهای دقیق و متنوّع، غنای کامل مکتب تفسیری اهل بیت صلوات الله علیهم را در مقابل دیدگان باورمندان و ناباوران، عملاً به نمایش بگذارد.
10. جستجوهای این پژوهش متشکّل از 4 شیوه ذیل است:
أ- جستجوهای رایانهای دقیق و متنوّع تک واژهای و ترکیبی و ریشهای
ب- جستجوهای کتابخانهای (در محدوده کتب تفسیری مشتمل بر احادیث مربوطه)
ج- جستجوی دستی در کلّیه کتب و منابع –در دسترس- حدیثی شیعه و نیز در متون ادعیه و زیارات مأثور از معصومان علیهم السلام، برای یافتن احادیث تفسیری غیر قابل دستیابی در جستجوهای رایانهای
د- جستجوهای موضوعی، در خلال کتب، ابواب، فصول و مباحث موضوعی موجود در لابهلای منابع و معاجم مربوطه